دفاع سازمان هواشناسی از عملکرد خود در پیش‌بینی سیل‌های اخیر

سحر تاج بخش در دومین نشست کرسی‌های آزاد اندیشی با موضوع مدیریت بحران که با حضور رئیس سازمان هواشناسی و اکبر نصراللهی استاد مدیریت بحران و رئیس دانشکده ارتباطات و رسانه در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز عصر روز گذشته برگزار شد، گفت: در بحث هواشناسی پدیده‌ها و مخاطراتی داریم که مقیاس‌های زمانی و مکانی متفاوتی دارند. پدیده‌هایی داریم که طول عمر آنها ثانیه‌ای یا دقیقه‌ای است و از سوی دیگر پدیده‌هایی داریم که طول عمر آنها به یک هفته، یک ماه و چند ماه می‌رسد. پدیده‌های داریم که در مقیاس چند متر اتفاق می‌افتند و همچنین پدیده‌هایی داریم که در مقیاس چند کیلومتر رخ می‌دهند. بنابراین تنوع رخدادهای وضع هوا به خصوص اگر مخاطره باشند، خیلی بالا است.

وی ادامه داد: آن چه که اهمیت دارد، این است که بتوانیم این پدیده‌های با مقیاس‌های متنوع را تا یک ماه دیده‌بانی کنیم؛ یعنی یک شبکه منظم دیده بانی در سراسر دنیا داشته باشیم. یعنی باید شبکه وجود داشته باشد که پدیده‌هایی که با مقیاس متر اتفاق می‌افتند، رصد کند و بتواند پدیده‌هایی را که با ابعاد چند هزار متر رخ می‌دهد، پایش کند و همچنین پدیده‌های کوچک مقیاس یک دقیقه و چند ثانیه را هم بتواند بررسی و آنالیز کند. بنابراین معنای همه اینها این است که بتوانیم شبکه ای ایجاد کنیم که متر به متر دیده بانی اتفاق بیفتد. چنین چیزی نداریم؛ نه تنها در ایران بلکه در هیچ جای دنیا چنین شبکه‌ای ایجاد نشده است.

رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به این که رفتار جو در بسیاری از مواقع ناشناخته است، گفت: بسیاری از اتفاقاتی که در جو می‌افتد، چون نمی‌توانیم پدیده‌ها را دیده بانی کنیم ساختارهای آن را هم نمی‌شناسیم. به تبع آن نمی‌توانیم پیش بینی درستی هم درباره آن پدیده‌ها داشته باشیم.

تاج بخش با اشاره به این که پیش بینی شامل حل معادلات دیفرانسیل جو است، گفت: این معادلات دیفرانسیل شامل مشتقات زمانی است و همه می‌دانند که در چنین معادلات اصل عدم قطعیت وجود دارد. بنابراین پیش بینی یقینی وجود ندارد و در همه جای دنیا پیش بینی‌ها با احتمالات همراه است. به همین دلیل واژه احتمال یک واژه اساسی و بنیادین در همه پیش بینی‌ها است.

وی با بیان این که زمان‌بندی پیش بینی‌ها متفاوت است، گفت: برخی پیش بینی‌ها برای ۶ ساعات و برخی پیش بینی‌ها برای دوره‌های بلند مدت فصلی و سالانه، دهه و سده است. هرچه از زمان رخداد دورتر شویم احتمال خطا بیشتر است و عدم قطعیت بالاتر است وهر چه به زمان رخداد نزدیک‌تر می‌شویم، طبیعتاً احتمال خطا پایین‌تر است.

رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به این که در دنیا برای پدیده‌های مخاطره آمیز مثل سیل می‌توانند از دو هفته قبل پیش بینی ارائه دهند، گفت: سازمان هواشناسی ایران هم می‌تواند این کار را انجام دهد، اما احتمال خطا بالا است. برای مثال در کشوری مثل آلمان پیش بینی‌های مخاطرات در سه سطح صادر می‌شود؛ سطح اول پیش بینی برای ۳ تا ۷ روز است. سطح دوم پیش بینی ۱۲ تا ۴۸ ساعته و سطح سوم زیر ۱۲ ساعت است.

تاج بخش ادامه داد: در ایران مخاطرات طبیعی را ۳ روز قبل از وقوع پیش بینی می‌کنیم و این پیش بینی‌ها در قالب اطلاعیه‌ها منتشر می‌شود. با قاطعیت اعلام می‌کنم که در سیل‌های اخیر ایران همین کار را انجام دادیم بنابراین ۷۲ ساعت قبل از وقوع سیلاب ما آنها را پیش بینی کردیم.

رئیس سازمان هواشناسی تاکید کرد: ۴۸ ساعت قبل از وقوع سیلاب اخطاریه صادر می‌کنیم؛ به ویژه برای فصل بهار که هوا به شدت متغیر است. دقت مدل‌های پیش بینی عددی پایین می‌آید. برای مثال دیروز براساس مدل‌های پیش بینی عددی هسته اصلی بارش در نیمه غربی کشور متمرکز بود، اما امروز مدل‌های پیش بینی عددی نشان می‌داد که در نیمه شرقی بارش‌ها فعال است.

وی اظهار کرد: سازمان هواشناسی ایران می‌تواند شرایط جوی و مخاطرات را دو هفته قبل از وقوع پیش بینی کند، اما صحت پیش بینی‌ها پایین است.

رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به این که بودجه ایالات متحده آمریکا برای بخش هواشناسی برای یک سال ۴ هزار میلیون دلار است، ادامه داد: بودجه سالانه آلمان برای هواشناسی ۷۵۰ میلیون دلار است. این در حالی است که بودجه ایران یک صدم این کشورها نیز نیست.

تاج بخش در مورد سیل‌های اخیر ایران با اشاره به این که اولین سیل در بازه ۲۶ تا ۲۹ اسفند ۹۷ در گلستان و مازندران رخ داد، گفت: سازمان هواشناسی اطلاعیه مربوط به این سیل‌ها را روز ۲۴ اسفند صادر کرده بود. اخطاریه مربوط به این سیل‌ها نیز در روز ۲۵ اسفند منتشر شده بود و در این اطلاعیه و اخطاریه‌ها به طغیان رودخانه‌ها و سیلابی شدن مسیل‌ها و آب گرفتگی معابر، وزش باد شدید و سیل اشاره شده بود.

وی ادامه داد: برای سامانه بارشی دوم که منجر به وقوع سیل از روز ۲ فروردین شد نیز از ۲۹ اسفند پیش بینی ارائه داده بودیم و از همین روز اطلاعیه‌های مربوط منتشر شد و روز اول فروردین اخطاریه آن صادر شد و سیلابی شدن حوزه کرخه و کارون و تمرکز سیستم بارشی روی غرب کشور پیش بینی شد.

رئیس سازمان هواشناسی با بیان این که سازمان هواشناسی در حوزه پیش آگاهی وظیفه دارد نه در حوزه امداد رسانی و مدیریت بحران، گفت: قبل از وقوع مخاطره سازمان هواشناسی وظیفه دارد که آن را پیش بینی و اطلاع رسانی کند. بعد از وقوع و ایجاد بحران سایر سازمان‌ها موظف هستند که اقدامات لازم را انجام دهند.

تاج بخش افزود: سومین سامانه قدرتمند بارشی که وارد کشور شد پیش بینی شده بود و در روزهای ۹ و ۱۰ فروردین اخطاریه‌های لازم مربوط به وقوع سیل در روزهای ۱۲ و ۱۳ فروردین صادر شده بود. اخطاریه‌های مخاطرات طبیعی به همه دستگاه‌های متولی و درگیر این حوادث ارسال می‌شود. افزون بر اینها ارتباط گسترده‌ای با رسانه‌ها برای اطلاع رسانی در مورد وقوع سیل‌ها داشتیم. ضمن این که از طریق سامانه پیامکی کلیه اطلاعیه‌ها و اخطاریه‌ها به مدیران کل بحران‌ها در سراسر کشور ارسال می‌کنیم. سامانه تلفن گویای ۱۳۴ نیز فعال است. همچنین سایت سازمان هواشناسی در ستاد و استان‌ها اطلاعیه‌های هواشناسی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

تاج بخش در پاسخ به این پرسش که آیا رئیس جمهور از عملکرد سازمان هواشناسی انتقاد داشته است، گفت: رئیس جمهور در خصوص پیش بینی‌ها انتقاد نکرد بلکه پیشنهاد ایشان این بود که پیش بینی‌ها به صورت نقطه‌ای انجام شود. در شرایط حاضر با توجه به امکانات موجود سامانه پیش بینی سیل در گرگان‌رود، حوزه دز و کرخه و قمرود وجود دارد که وقوع سیل را هشدار می‌دهد، اما به دلیل محدود بودن منابع مالی سازمان محیط زیست، امکان اجرای چنین سیستم‌های هشدار سیل در سراسر کشور وجود ندارد.

رئیس سازمان هواشناسی گفت: حدود ۵ هزار میلیارد تومان نیاز است تا بتوانیم برای کل کشور شبکه پایش مخاطرات طبیعی راه‌اندازی کنیم. این موضوع به سازمان برنامه و بودجه اعلام شده است.